Single malt trong vài năm trở lại đây đã trở thành một trào lưu mạnh mẽ, khiến ngôi vương của blended whisky (với những đại diện như Chivas, Johnnie Walker, Ballantine’s) tại Việt Nam bị lung lay dữ dội. Và ở Scotland, mỗi vùng sẽ tạo ra một đặc trưng khác biệt, nắm bắt thông tin về chúng sẽ giúp bạn chọn được chính xác những chai whisky hợp khẩu vị với mình.
“Scotland dường như không thuộc về trái đất này”
Chỉ có cách giải thích này là hợp lý nhất cho việc tại sao whisky Scotland lại được mệnh danh là “nước của sự sống”. Bởi từ nguồn nước đến thực vật, thổ nhưỡng nơi đây, sẽ không thể nào tìm ra nới thứ hai như vậy. Mặc dù diện tích chỉ khoảng 80,000 km vuông (bằng hơn 25% Việt Nam) nhưng Scotland lại sở hữu 6 vùng sản xuất whisky với phong cách không thể lẫn lộn.
Speyside – Sự tinh tế của hương trái cây
Dù chiếm diện tích khiêm tốn nhưng đây lại được coi là “thánh địa” của Scotch Whisky khi một nửa số nhà máy chưng cất của Scotland nằm tại vùng này. Một thung lũng tươi tốt màu mỡ bên lưu vực sông Spey – một trong những nguồn nước tinh khiết nhất – cũng chính là nơi có sản lượng whisky lớn nhất thế giới.
Whisky vùng Speyside sở hữu hương vị đặc trưng là mật ong, va ni và nhất là hoa quả tươi (táo xanh và lê). Sự kết hợp của chúng tạo ra hương vị tinh tế và sang trọng. Đặc biệt khi kết hợp trưởng thành trong những thùng sherry, whisky sẽ có thêm những lớp vị thơm ngọt tuyệt vời không thể nhầm lẫn.
Một vài đại diện nổi tiếng trong vùng: Glenfiddich, Glenlivet, Macallan, Balvenie….
Highland – Hương hoa cỏ dịu dàng mà mạnh mẽ nơi cao nguyên
3/4 diện tích Scotland là cao nguyên, Highland là vùng có diện tích lớn nhất, phong cảnh đẹp nhất và tất nhiên cũng sở hữu nhiều phong cách whisky nhất. Không nơi nào whisky lại đa dạng như ở đây: mạnh mẽ đậm đà và tròn đầy như vùng bờ tây, êm dịu và mượt mà như vùng trung tâm hay tinh tế nhẹ nhàng tương tự Speyside đến từ bờ Đông…
Xét về vị trí địa lý, Speyside là một thung lũng nằm trong vùng Highland, chính vì vậy rất nhiều nhà chưng cất vẫn coi mình là Highland Single Malt Whisky, bạn có thể dễ dàng bắt gặp chúng trên những chai như Macallan, Glenfarclas…
Những nhãn hiệu đặc trưng vùng Highland: Aberfeldy, Dalmore, Dalwhinnie…
Lowland – nhẹ nhàng và tinh khiết
Lowland chính là vùng đồng bằng, chắc chắn đây là địa hình thích hợp nhất để gieo trồng lúa mạch. Single malt nơi đây bị ảnh hưởng nhiều bởi thổ nhưỡng, chất rượu luôn nhẹ nhàng, êm đềm trong cả màu sắc lẫn hương vị. Các nhà chưng cất nơi đây đặc biệt không sử dụng than bùn để hong khô mạch nha để tránh vị khói có thể làm hỏng đi phong vị nhẹ nhàng tươi tắn của hương hoa cỏ và mùi thơm đặc trưng của ngũ cốc.
Nếu bạn thực sự cần một chai whisky trong giờ trà chiều, thì hãy tìm đến những đại diện vùng Lowland: Auchentoshan, Glenkinchie, Bladnoch…
Campbeltown – một chúc độc đáo tinh tế còn sót lại
Bán đảo cực Nam Scotland, nơi đã từng là vùng whisky thịnh vượng nhất, nay chỉ còn lại ba nhà máy chưng cất: Kilkerran, Glen Scotia và Springbank. Nằm ngay sát cạnh đảo Islay, phong cách whisky của hai vùng này cũng có nhiều điểm tương đồng, đặc biệt ở vị khói và vị mặn của biển cả. Sự khác biệt ở Campbeltown chính là vị hoa quả khô và độ nhờn của chất rượu.
Islay – sự mạnh mẽ của biển cả và sự quyến rũ của than bùn
Các hòn đảo của Scotland – bao gồm cả Islay đều tràn ngập nắng, gió và bão. Tất cả đều cằn cỗi, khắc nghiệt. Đó cũng chính là đặc tính của mạch nha nơi đây. Chúng tạo ra loại whisky cực kỳ mạnh mẽ với hương khói than bùn và những hương vị của biển làm chủ đạo. Chất rượu nơi đây là không thể nhầm lẫn, sánh và đậm đà, bùng nổ như những cơn sóng dội vào bờ đá, hương vị cuộn trào liên tục. Mỗi nhà máy lại có những “tuyệt chiêu riêng” của mình để tạo ra những hương vị khác nhau, từ san hô, đến rong biển, tiêu đen hay thậm chí là đường mía.
Những chiến binh nổi bật của đảo Islay: Lagavulin, Bowmore, Laphroaig, Caol Ila…
Island – đa dạng phong cách
Scotland có tới hơn 800 hòn đảo lớn nhỏ và trước đây, chúng là nơi các cơ sở nấu whisky lậu hoạt động. Chính vì thế whisky đến từ các đảo bao gồm rất nhiều phong cách – tùy theo chủ sở hữu của nhà máy chưng cất – từ đậm đà mạnh mẽ đến tinh tế nhẹ nhàng hoặc êm dịu hương hoa cỏ… nhưng phổ biến nhất vẫn là ám khói than bùn. Khó có thể chọn ra yếu tố đặc trưng của whisky Island, nhưng rõ ràng chúng là thứ rất đáng để thử.
Những đại diện nổi bật:Talisker, Arran, Jura